"Kocham Zagłębie z niebem powleczonym ciężkimi chmurami, brzemiennym od pyłów, dymów i sadzy."Edward Gierek, I Sekretarz KC PZPR
Małopolskie miasta Zagłębia Dąbrowskiego są silnie zintegrowane z przemysłowymi miastami Górnego Ślaska. Wszystkie te miasta leżą tak blisko siebie, że nieraz można nie zauważyć kiedy wyjeżdża się z jednego, a wjeżdża do drugiego. Razem tworzą one jedną miejską aglomerację, zwaną katowicką. Tworzace ją miasta współpracują ze sobą i chcą razem utworzyć jedno wielkie miasto - metropolię śląsko-dąbrowską. Zwiazków miedzy Zagłębiem a wschodnim Śląskiem jest wiele, nie tylko w sferze komunikacji czy infrastruktury komunalnej, ale również przyjacielskiej pomiędzy Zagłębiakami a Ślązakami. Dlaczego więc nazwanie dąbrowskich miast Śląskiem jest poważną gafą w towarzystwie i dlaczego tak Zagłębiacy jak Ślązacy oburzają się na to? Co innego są bowiem związki gospodarcze czy przyjacielskie pomiędzy regionami, a co innego rezygnacja z własnej tożsamości regionalnej i dumy ze swojej małej ojczyzny. Zagłębiacy szczycą się etosem robotniczego Zagłębia, mocnym wkładem w polska kulturę i swoją własna specyfiką. Coraz mocniej walczą o swoją tożsamość i odrębność, która zanika pod naciskiem śląskiego nazewnictwa.
"Folklor Zagłębia Dąbrowskiego" (szkola.interkrasa.pl): Pojęcie "Zagłębia Dąbrowskiego" pojawiło się w piśmiennictwie na przełomie XIX i XX wieku na określenie terenu eksploatacji węgla kamiennego w Królestwie Polskim. Faktu wyodrębnienia się tego regionu należałoby upatrywać w czynnikach o naturze gospodarczej, szeroko uwzględniając procesy historyczne. (...) Nazwa terytorialna "Zagłębie Dąbrowskie" przyjęła się powszechnie w drugiej połowie XIX wieku jako określenie obszaru wokół miast: Będzina, Sosnowca, Dąbrowy Górniczej, Czeladzi oraz Zawiercia i Ząbkowic. Powstała więc ta nazwa jako określenie obszaru gospodarczego, ziemi bogatej w złoża rud kruszcowych kruszcowych i węgla kamiennego. (...) Nazwa "Zagłębie Dąbrowskie" przywodzi na myśl przede wszystkim skupiska przemysłowe wokół wymienionych poprzednio miast. Jednakże ziemia leżąca u zbiegu rzek Białej Przemszy i Krynicy jest znacznie rozleglejsza - od zachodu opiera się o Wyżynę Śląską a na wschodzie zamyka ją zachodnia krawędź Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Należą tu okolice miast: Będzina, Zawiercia, Myszkowa i Olkusza. Oprócz ośrodków przemysłowych Zagłębie posiada również swoje zielone zaplecze. (...)
"Dlaczego podziały między Śląskiem i Zagłębiem zasypuje sie poprzez zasypanie Zagłębia? Czy (...) region Zagłębie należy wyrzucić na śmietnik historii. Czy to robienie z nas Ślązków na siłę nie przełoży się - jak to zwykle bywa przy siłowych rozwiązaniach - na siłową reakcję tych, którzy poświęcili życie dla kultywowania tradycji naszego regionu Zagłębia Dąbrowskiego? Tu nie chodzi o animozje ale o obronę własnej tożsamości." Piotr Krawczyk
"Wśród opacznych opinii, niedomówień i fałszywych ustaleń związanych ze Śląskiem czołowe miejsce, jeśli tak można powiedzieć, zajmuje powszechne w kraju przekonanie, że ktoś, kto pochodzi z Sosnowca, Czeladzi, Będzina czy Dąbrowy Górniczej, jest Ślązakiem (do Iwin koło dolnośląskiego Bolesławca, gdzie mieszka moja teściowa, przyjeżdża na wakacje do dziadków pochodzących z Kresów Wschodnich kilkunastoletni wnuczek z Czeladzi, mówi o sobie, że jest ze Śląska, a wszyscy rówieśnicy nazywają go Hanysem!!!) (...). Od dawna silne były związki gospodarcze Śląska i Zagłębia, umocnione po roku 1945 więzami ekonomicznymi i administracyjnymi. Kulturowo jednak i językowo są to obszary zdecydowanie różne. Powtórzmy: Zagłębie językowo przynależy do Małopolski, co oznacza, że pod tym względem bliżej jest z Będzina do - dajmy na to - Myślenic niż do oddalonych o 20 km Tarnowskich Gór! Proste formuły językowe - "skąd idziesz?", "witajcie!", "czy masz czas?" itp. - brzmią zupełnie różnie w ustach Ślązaka i Zagłębiaka - tak jak np. tylko ten drugi będzie używał ekspresyjnego okrzyku "rany boskie!" (bardzo popularnego w całej Małopolsce). (...) Żyjemy, Ślązacy i Zagłębiacy, tak blisko siebie, w tak podobnych uwarunkowaniach regionalno-gospodarczych, tak się wzajemnie wzbogacamy duchowo i obyczajowo, że powinniśmy sobie paść w objęcia. Ale takiemu gestowi musi towarzyszyć wyzwalająca prawda - i o historii, i o języku tych ziem." Prof. Jan Miodek
"Zagłębie Dąbrowskie zostało całkowicie odcięte od własnej historii. Była ona niewygodna w epoce komunizmu (chodziło o jedność województwa) i jest ona bardzo niewygodna z tego samego powodu dziś. Każdy kto pozna historię ZD nie ma złudzeń, że region ten jest częścią Małopolski, pisze się o tym w rozmaitych fachowych opracowaniach, dziennikarze jednak z wiadomych przyczyn starannie unikają tego słowa w odniesieniu do miast regionu dąbrowskiego. Ludzie którzy mieszkają tu nawet 40 lat, nigdy nie słyszeli w TV czy Radiu lokalnym aby ktoś nazwał S-ec miastem małopolskim!!! Dla nich to obco i dziwnie brzmi. Nawet w Jaworznie które jest w tym województwie od ok. 30 lat też prawie wszyscy uważają, że mieszkają na Śląsku. Region bez historii to zbiegowisko, na dzień dzisiejszy mamy właśnie w regionie dąbrowskim takie zbiegowisko i jeśli te sprawy nie zostaną odkurzone i przypomniane to nic się tu na lepsze nie zmieni. Nie ma żadnych wątpliwości, że bez odwołania się i przypomnienia historycznych zwiazków z Małopolską nie będzie Zagłębia Dąbrowskiego. Dlatego każdy kto twierdzi, że Zagłębie to ani Śląsk ani Małopolska działa na rzecz likwidacji tegoż regionu." Ingner
"Nie wiem jak to wygląda u innych, ale ja mieszkam od 1,5 roku w Krakowie i dalej jestem lokalną zagłębiowską patriotką. Wściekam się w sytuacjach typu:
- Pochodzę z Sosnowca.
- No tak, tam na Śląsku cieżko się żyje...w Krakowie lepiej.
Zawsze kwituje to tak:
- W Zagłębiu! Za Śląsk to u nas biją!
Odliczam dni do powrotu do mojego ukochanego miasta." ja, forum www.sosnowiec.info.pl
"Gdy gdzieś czytam, że panie na danym zdjęciu są ubrane w stroje zagłębiowskie, a w rzeczywistości jest to strój śląski, to dostaję dreszczy. Proszę na przykład zobaczyć wydawnictwo miasta Czeladzi, w którym jako strój z obszaru Zagłębia przedstawiany jest strój z Górnego Śląska. Dzieci zagłębiowskie na uroczystościach szkolnych tańczą w strojach łowickich bądź krakowskich, a przecież mamy swój, acz mało znany i skromny strój ludowy." Dobrawa Skonieczna-Gawlik, etnografka w Muzeum Zagłębia w Będzinie
Województwo śląskie - jedno z 16 województw, jednostka samorządu terytorialnego i jednostka podziału administracyjnego Polski. Województwo zostało utworzone 1 stycznia 1999 na mocy Ustawy o samorządzie województwa z 5 czerwca 1998. Stolicą województwa są Katowice. Województwo śląskie jest jedynym województwem w Polsce, w którym jest więcej powiatów grodzkich (19) niż powiatów ziemskich (17).
HISTORIA. Obecne województwo śląskie zostało utworzone w 1999 roku z województw poprzedniego podziału administracyjnego: katowickiego (oprócz gmin powiatów olkuskiego1 i chrzanowskiego oraz gminy Brzeszcze z powiatu oświęcimskiego), bielskiego (oprócz gmin powiatów suskiego, wadowickiego i oświęcimskiego), częstochowskiego (oprócz gmin znajdujących się obecnie w powiatach oleskim (6 gmin), pajęczańskim (3 gminy), radomszczańskim (2 gminy) i włoszczowskim (3 gminy), 1 Gmina miejska Sławków znalazła się początkowo w powiecie olkuskim w woj. małopolskim. 1.I.2002 została, przeniesiona do powiatu będzińskiego w woj. śląskim. W latach 1922-1939 istniało pierwsze polskie województwo śląskie, które miało status obszaru outonomicznego w kraju - było ono złożone jedynie w ziem śląskich, przyznanych Polsce w 1922 roku. W latach 1945-1950 istniało województwo śląsko-dąbrowskie, którego obszar po części pokrywał się z dzisiejszym województwem śląskim - zostało ono podzielone na późniejesze województwa katowickie i opolskie.
GEOGRAFIA. Położenie:Województwo śląskie jest położone na południu Polski, nad górną Wisłą, Odrą i Wartą i graniczy z Czechami i Słowacją. Pod względem geograficzno-fizycznym na terenie tego województwa znajdują się: Wyżyna Śląska, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Pagóry Jaworznickie, Kotlina Oświęcimska, Płaskowyż Głubczycki, Płaskowyż Rybnicki, Beskid Śląski, Beskid Żywiecki, Beskid Mały, Kotlina Żywiecka. Geografia historyczna - podział powierzchni województwa śląskiego: 48% - Górny Śląsk należący do Śląska (Śląsk Cieszyński, ziemia pszczyńska, Górnośląskie Zagłębie Węglowe: ziemia lubliniecka, ziemia bytomska, ziemia katowicko-mysłowicka, ziemia rybnicko-raciborska, ziemia toszecko-gliwicka), 46% - ziemia krakowska należąca historycznie do Małopolski (Zagłębie Dąbrowskie, Żywiecczyzna, ziemia częstochowska), 7% - ziemie należące historycznie do Wielkopolski (ziemia sieradzka, ziemia wieluńska).
TRANSPORT I KOMUNIKACJA. Komunikacja: Przez województwo śląskie przebiega szereg linii kolejowych. Silnie rozwinięta jest też sieć dróg. Biegnie tędy Autostrada A4, E40 (trasa europejska), E75 (trasa europejska) oraz kilkanaście dróg krajowych i dróg wojewódzkich. Budowana jest kolejna autostrada - A1. Znajduje się tu międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Komunikacja miejska to przede wszystkim KZK GOP i MZK Jastrzębie Zdrój. Transport kolejowy:Województwo śląskie stanowi jeden z największych węzłów komunikacji kolejowej w Polsce - pasażerskiej i towarowej. Z katowickiego dworca kolejowego odjeżdżają pociągi wszystkich kategorii, w tym EuroCity i InterCity, zapewniające połączenia z największymi miastami w Polsce oraz z Czechami, Słowacją, Węgrami, Austrią i Niemcami. Dużą rolę odgrywają przewozy tranzytowe, także międzynarodowe. Funkcjonują tu cztery kolejowe przejścia graniczne: Zebrzydowice-Piotrowice, chałupki-Bogumin, Zwardoń-Skalite, Cieszyn-Czeski Cieszyn. Transport lotniczy: W odległości ok. 30 km na północ od centrum Katowic znajduje się międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Ma on terminal pasażerski oraz terminal cargo. Port obsługuje stałe połączenia rejsowe z ponad dwudziestoma lotniskami liniami lotniczymi: Air France, Centralwings, EuroLOT, LOT, Lufthansa, Wizz Air oraz Rainair. W województwie śląskim znajdują się też lotniska sportowe: w Katowicach (lotnisko Muchowiec), w Rybniku (lotnisko Gotartowice), w Gliwicach, Bielsku-Białej, Częstochowie. Transport wodny: Port Gliwice obecnie wraz ze stacją kolejową, terminalem celnym, wolnym obszarem celnym, bazą magazynową, parkingami i biurami jest jednym z elementów Śląskiego Centrum Logistyki. Port w Gliwicach uważany jest za najnowocześniejszy i najbardziej uniwersalny port śródlądowy w kraju. Poprzez sieć kanałów i rzekę Odrę połączony jest on z siecia kanałów niemieckich (Berlin) oraz morzem Bałtyckim.
OPIEKA MEDYCZNA. Ośrodki zdrowia: Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 1 im. prof. Józefa Gasińskiego w Tychach, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 2 w Jastrzębiu-Zdroju, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 3 w Rybniku, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 4 w Bytomiu, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 5 im. św. Barbary w Sosnowcu, Wojewódzki Szpital Zespolony im. prof. dr Witolda Orłowskiego w Częstochowie, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie, Miejski Szpital im. dr. T. Chałubińskiego w Częstochowie, Szpital Hutniczy w Częstochowie, Wojewódzki Szpital Zespolony w Częstochowie, Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Lublińcu, Szpital Wielospecjalistyczny w Jaworznie, Szpital MSWiA w Katowicach, 106 Szpital Wojskowy z Przychodnią-Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Gliwicach, Okręgowy Szpital Kolejowy w Katowicach, Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu, Częstochowskie Regionalne Centrum Chorób Serca i Naczyń, Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach, Beskidzkie Centrum Onkologii im. Jana Pawła II w Bielsku-Białej, Centrum Psychiatrii w Katowicach, Wojewódzki Szpital Neuropsychiatryczny im dr Emila Cyrana w Lublińcu, Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Rybniku, Wielospecjalistyczny Szpital w Jaworznie, Wojewódzki Szpital Chorób Płuc im. dr Alojzego Pawelca w Wodzisławiu Śląskim, Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej w Piekarach Śląskich, Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach, Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śląskich, Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Odwykowego i Zakład Opiekuńczo-Leczniczy w Gorzycach, Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka i Matki w Katowicach, Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu, Wojewódzki Zakład Opieki Zdrowotnej nad Matką, Dzieckiem i Młodzieżą w Częstochowie, Wojewódzkie Centrum Pediatrii Kubalonka w Istebnej, Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny dla Dzieci w Jastrzębiu-Zdroju, Chorzowskie Centrum Pediatrii i Onkologii im. dr. E. Hankego, Śląski Szpital Reumatologiczno-Rehabilitacyjny im. gen. Jerzego Ziętka w Ustroniu, Zespół Wojewódzkich Przychodni Specjalistycznych w Katowicach, Szpital Śląski w Cieszynie.
PRZEMYSŁ. Górnośląski Okręg Przemysłowy, zajmujący centralną część województwa, jest najsilniej uprzemysłowionym obszarem Polski. W województwie wyróżniamy jeszcze podmioty: Rybnicki Okręg Węglowy, Jaworznicko-Chrzanowski Okręg Przemysłowy, Bielski Okręg Przemysłowy, Częstochowski Okręg Przemysłowy, Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, Gliwicka Specjalna Strefa Ekonomiczna. Zakłady przemysłowe: kopalnie węgla kamiennego: Jastrzębska Spółka Węglowa; huty żelaza i metali nieżelaznych: Huta Katowice, Huta Bankowa, Huta Częstochowa, Huta Będzin, Huta Łaziska; koksownie: Koksownia Przyjaźń, Koksownia Radlin; przemysł motoryzacyjny: Fiat Auto Poland w Bielsku-Białej i zakłady Opel GM w Gliwicach; przemysł chemiczny; przemysł włókienniczy - największe ośrodki to Częstochowa i Lubliniec; przemysł materiałów budowlanych; przemysł energetyczny: Elektrownia Rybnik, Elektrownia Jaworzno III, Elektrownia Jaworzno II, Elektrownia Łagisza, Elektrociepłownia Będzin, Elektrownia Porąbka-Żar. Zasoby surowców mineralnych: pokłady węgla kamiennego, pokłady rud żelaza, pokłady rud cynku i ołowiu.
NAUKA I OŚWIATA: Szkoły wyższe: Akademia Ekonomiczna, Akademia Muzyczna, Akademia Polonijna, Akademia Wychowania Fizycznego, Akademia Sztuk Pięknych, Akademia Górniczo-Hutnicza, Akademia Techniczno-Humanistyczna, Akademia im. Jana Długosza, Bielska Wyższa Szkoła Biznesu i Informatyki im. J. Tyszkiewicza, Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Turystyki, Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Górnośląska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości, Międzynarodowa Szkoła Bankowości i Finansów, Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna, wydział tańca współczesnego, Politechnika Śląska, Wyższa Szkoła Lingwinistyczna, Politechnika Częstochowska, Polska Akademia Nauk, Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych, Śląska Akademia Medyczna, Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Częstochowskiej, Śląska Wyższa Szkoła Informatyki, Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania, Uniwersytet Śląski, Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej, Wyższa Szkoła Bankowa, Wyższa Szkoła Administracji, Wyższa Szkoła Bankowości i Finansów, Wyższa Szkoła Bankowości i Finansów, Wyższa Szkoła Biznesu, Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji, Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna, Wyższa Szkoła Handlowa, Wyższa Szkoła Humanistyczna, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna, Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP, Instytut Pedagogiki, Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego, Wyższa Szkoła Sztuk Performatywnych, Wyższa Szkoła Sztuki Stosowanej, Wyższa Szkoła Techniczna, Wyższa Szkoła Technologii Informatycznych, Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych, Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych, Wyższa Szkoła Humanitas, Wyższa Szkoła Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych, Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy, Wyższe Seminarium Duchowne Braci Mniejszych, Wyższe Śląskie Seminarium Duchowne, Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych, Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych, Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych, Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych, Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych, Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych, Prywatne Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych, Prywatne Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych.
KULTURA. Biblioteki: Biblioteka Śląska. Muzea: Muzeum Śląskie, Muzeum Górnośląskie, Muzeum Śląska Cieszyńskiego, Muzeum Zagłębia, Muzeum Górnictwa Węglowego, Tyskie Muzeum Piwowarstwa, Muzeum Maszyn Biurowych, Muzeum Nośników Danych, Muzeum Prawa i Prawników Polskich, Muzeum Geologii Złóż, Muzeum Archidiecezjalne, Muzeum Misyjne OO. Franciszkanów, Muzeum Najmniejszych Książek Świata Zygmunta Szkocnego, Muzeum Biograficzne P. Stellera, Muzeum Sztygarka, Muzeum Historii Katowic, Muzeum Historii Jaworzna, Muzeum Dzwonków, Centralne Muzeum Pożarnictwa, Centrum Scenografii Polskiej, Górnośląski Park Etnograficzny, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, Izba Śląska, Sztolnia Czarnego Pstrąga, Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna, Skansen górniczy "Królowa Luiza", Skansen podziemny "Guido", Zabytkowa kopalnia "Ignacy", Państwowe Muzeum Wnętrz Zabytkowych, Muzeum Prasy Śląskiej, Skansen Zagroda Wsi Pszczyńskiej. Teatry: Teatr Śląski, Teatr Zagłębia, Śląski Teatr Tańca, Teatr Rozrywki, Teatr GuGalander, Teatr Ateneum, Teatr Korez, Teatr Cogitatur, Teatr Nowy, Teatr Locus, Teatr Iluzji, Teatr Domisol, Teatr Mały, Teatr Gry i Ludzie, Teatr Dzieci Zagłębia, Teatr Wielkie Koło, Teatr Peventorium, Teatr Lalki i Aktora "Arena", Gliwicki Teatr Muzyczny, Kinoteatr Rialto, Kinoteatr Tęcza, Kinoteatr Bałtyk, Kinoteatr X, Suka Off, Teatr Ziemi Rybnickiej, Teatr Polski, Teatr Lalek "Banialuka", Teatr im. Adama Mickiewicza, Teatr From Poland, Teatr im. Adama Mickiewicza. Muzyka: Filharmonia Śląska, Filharmonia Zabrzańska, Filharmonia Częstochowska, Opera Śląska, Estrada Śląska, Rawa Blues Festiwal, Metalmania, Mayday Festiwal, Off Festival, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. G. Fitelberga, Międzynarodowy Festiwal Orkiestr Wojskowych, Państwowy Zespół Pieśni i Tańca "Śląsk".
TURYSTYKA I WYPOCZYNEK. Beskid Śląski jest terenem turystycznym, na jego terenie znajdują się liczne ośrodki sportów zimowych, a także bazy turystyczne oraz szlaki turystyczne. Województwo śląskie jest miejscem o dużej liczbie jezior (szczególnie sztucznych) - wiele z nich umożliwia uprawianie sportów wodnych, np. zbiornik Pogoria w Dąbrowie Górniczej czy Zalew Rybnicki w Rybniku. na terenie województwa śląskiego znajdują się tereny pieszych wędrówek, wspinaczki skałkowej oraz speleologii na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej tzn. Szlak Orlich Gniazd. Miejscowości wypoczynkowe województwa śląskiego: Szczyrk, Ustroń, Wisła, Kroczyce, Istebna, Brenna, Korbielów, Zwardoń, Rudy. Obiekty turystyczne województwa śląskiego: Klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie, Zamek w Pszczynie, Zamek Piastowski w Gliwicach, Zespół klasztorno-pałacowy w Rudach, Zamek w Rybniku, Radiostacja gliwicka, Stare Miasto w Gliwicach, Zamek w Będzinie, Zamek w Chudowie, Zamek w Lublińcu, Zamek w Podzamczu koło Ogrodzieńca, Zamek w Olsztynie koło Częstochowy, Skansen górnictwa "Luiza" i "Guido" w Zabrzu, Kopalnia Rud Srebronośnych w Tarnowskich Górach, Skansen Kolei Wąskotorowych w Rudach, Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach, Trójkąt Trzech Cesarzy w Mysłowicach, Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku w Chorzowie, Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryji Panny w Rudach, Zabytki jurysdykcji karnej, Bazylika św. Antoniego w Rybniku, Kościół św. Mikołaja z XIII wieku w Lublińcu, Gotycki kościół pw. św. Trójcy w Wodzisławiu Śląskim z II poł. XV w., Kościół św. Katarzyny z 1534 r. w Rybniku, Kolegiata Św. Wojciecha i św. Katarzyny z XVI w. w Jaworznie, Dwór obronny w Jastrzebiu-Zdroju, Park Zdrojowy w Jastrzębiu-Zdroju, Zamek Sułkowskich w Bielsku-Białej, Katedra św. Mikołaja w Bielsku-Białej, Kościół św. Jakuba w Lubszy k/Lublińca z XIV w., Stare Miasto w Cieszynie XIII-XX w., Góra Zamkowa w Cieszynie XI-XIX w., Kaplica Zamkowa na Górze Zamkowej w Cieszynie (Rotunda) XI/XII w., Relikty wieży ostatecznej obrony i fragmentów zamku w na Górze Zamkowej w Cieszynie XII-XVI w., Wieża "Piastowska" na Górze Zamkowej w Cieszynie XIV w., Kościół św. Marii Magdaleny w Cieszynie z nekropolią Piastów Śląskich XIII-XIX w.
PRZYRODA. Na terenie województwa ślaskiego znajdują się kompleksy leśne, których historyczne i umowne nazwy to: Bory Niemodlińskie, Bory Stobrawskie, Lasy Lubliniecko-Świerklanieckie, Lasy Raciborskie, Lasy Pszczyńskie. Parki krajobrazowe województwa śląskiego: Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku, Babiogórski Park Narodowy, Park Krajobrazowy Beskidu Małego, Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego, Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, Park Krajobrazowy Lasy nad Górną Liswartą, Park Krajobrazowy Orlich Gniazd, Park Krajobrazowy Stawki, Załęczański Park Krajobrazowy, Żywiecki Park Krajobrazowy, Rezerwat przyrody Dolina Żabnika, Rezerwat sasanek.
SPORT. Ważniejsze kluby sportowe województwa śląskiego: AZS Częstochowa, AWF Mickiewicz Katowice, AZS AWF Katowice, AZS US Katowice, Błękitni Aniołów, GKS Katowice, HC GKS Katowice, Hetman Szopienice, HKS Szopienice, Rozwój Katowice, MK Katowice, MKS Pałac Młodzieży Katowice, Naprzód Janów Katowice, Policyjny Klub Sportowy Katowice, Sparta Katowice, Dąb Katowice, EKS Katowice, FC Katowice, Górnik Katowice, KS Baildon Katowice, Pogoń Katowice, Zagłębie Sosnowiec, Czarni Sosnowiec, GKS Płomień Milowice, Victoria Lubliniec, K.P. Polska Energia SSA Sosnowiec, Piast Gliwice, Carbo Gliwice, Polonia Bytom, Szombierki Bytom, Górnik Miechowice, Rozbark Bytom, Stal Bobrek Bytom, Browary Tyskie Bobry Bytom, Zefir Bytom, Górnik Zabrze, Gwarek Zabrze, Walka Zabrze, Sparta Zabrze, Slavia Ruda Śląska, Grunwald Ruda Śląska, Urania Ruda Śląska, GKS 71 Tychy, GKS Tychy, Ruch Chorzów, Raków Częstochowa, AKS Chorzów, Dynamit Chorzów, Alba Elcho Chorzów, Szczakowianka Jaworzno, Victoria Jaworzno, Vitoria Częstochowa, RKS Grodziec, Śląsk Świętochłowice, Naprzód Lipiny, KS Strzybnica, CKS 1924 Czeladź, Concordia Knurów, Ruch Radzionków, MMKS Dąbrowa Górnicza, Sparta Lubliniec, ROW Rybnik, RKM Rybnik, RMKS Rybnik, TS Volley Rybnik, Odra Wodzisław, GKS Jastrzębie, Piast Cieszyn (obecnie Mieszko-Piast), KS Jastrzębski Węgiel, BKS Stal Bielsko-Biała, TS Podbeskidzie Bielsko-Biała, KS Naprzód 23 Rydułtowy dawny GKS, KS Wisła Ustronianka, Włókniarz Częstochowa.
PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY: Powiaty ziemskie województwa śląskiego: powiat cieszyński, wodzisławski, będziński, bielski, żywiecki, tarnogórski, częstochowski, zawierciański, gliwicki, raciborski, pszczyński, mikołowski, kłobucki, lubliniecki, rybnicki, myszkowski, bieruńsko-lędziński. Miasta województwa śląskiego: Katowice, Częstochowa, Sosnowiec, Gliwice, Zabrze, Bytom, Bielsko-Biała, Ruda Śląska, Rybnik, Tychy, Dąbrowa Górnicza, Chorzów, Jaworzno, Jastrzębie-Zdrój, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Będzin, Żory, Tarnowskie Góry, Piekary Śląskie, Racibórz, Świętochłowice, Zawiercie, Wodzisław Śląski, Knurów, Mikołów, Cieszyn, Czechowice-Dziedzice, Czeladź, Myszków, Żywiec, Lubliniec, Czerwionka-Leszczyny, Pszczyna, Łaziska Górne, Rydułtowy, Bieruń, Pyskowice, Orzesze, Radlin, Radzionków, Lędziny, Ustroń, Skoczów, Pszów, Kłobuck, Wisła, Blachownia, Wojkowice, Poręba, Kalety, Imielin, Miasteczko Śląskie, Łazy, Sławków, Koniecpol, Szczyrk, Siewierz, Kuźnia Raciborska, Krzepice, Ogrodzieniec, Żarki, Woźniki, Szczekociny, Toszek, Strumień, Wilamowice, Koziegłowy, Krzanowice, Pilica, Sośnicowice.
WOJEWODOWIE. Wojewodowie Śląscy (1922-1939): Józef Rymer, Antoni Schultis, Tadeusz Koncki, Mieczysław Bilski, Michał Grażyński. Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej: Jerzy Ziętek. Wojewodowie Śląsko-Dąbrowscy (1945-1948): Jerzy Ziętek, Aleksander Zawadzki. Wojewodowie Katowiccy (1952-1997): Bolesław Jaszczuk, Jerzy Ziętek, Stanisław Kiermaszek, Zdzisław Legomski, Henryk Lichoń, Roman Paszkowski, Tadeusz Wnuk, Wojciech Czech, Eugeniusz Ciszak. Wojewodowie Śląscy (1997-...): Marek Kempski, Wilibald Winkler, Lechosław Jarzębski, Tomasz Pietrzykowski, Zygmunt Łukaszczyk.
